Pierwotnie obejmował on powierzchnię 55 360 ha. Następnie Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 września 2007 roku2 powierzchnia obszaru została zwiększona na 55 516,8 ha,w tym 42 273,8 ha położone jest w województwie dolnośląskim a 13 243,0 ha w województwie wielkopolskim.
Na obszarze województwa dolnośląskiego położony jest na terenie gmin: Cieszków, Krośnice, Milicz, Twardogóra, Trzebnica i Żmigród, zaś w województwie wielkopolskim na terenie gmin Odolanów, Przygodzice i Sośnie.
Pod względem fizjograficznym obszar położony jest na terenie Kotliny Żmigrodzkiej i Kotliny Milickiej. Współrzędne geograficzne centrum obszaru to: 17º 22’ 44” E i 51º 30’ 18” N (wg SDF). O jego specyfice decyduje złożona sieć hydrograficzna, kształtowana przez rzekę Barycz i jej liczne dopływy, zarówno naturalne jak i sztuczne, w tym największy w kraju kompleks stawów hodowlanych, liczący ponad 100 większych akwenów i liczne mniejsze stawy. Dominującym typem siedliska na obszarze są lasy, stanowiące 37% jego powierzchni. Blisko 30% stanowią pola uprawne, a kolejne 20% łąki i pastwiska. Znaczną powierzchnię zajmują także zbiorniki wodne, w tym głównie wspomniane stawy hodowlane (11%). Zaledwie 1% powierzchni obszaru zajmują mokradła, a 2% obszary zabudowane (STAWARCZYK 2004).
Ryc. 1.
Obszar stanowi ostoję ptasią w skali ogólnoeuropejskiej (tzw. IBA) – E 54. Został także wpisany na listę obszarów Konwencji Ramsar. W ostoi stwierdzono obecność co najmniej 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, z tego liczebność 14 gatunków kwalifikuje ten obszar jako ostoję ptaków o randze międzynarodowej. Ponadto 8 spośród tutejszych gatunków zostało wymienionych na krajowej czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych (GŁOWACIŃSKI 2002). Jest to najważniejszy w kraju obszar lęgowy zagrożonej globalnie podgorzałki (35-50% krajowej populacji gatunku). Jest to także jedna z najważniejszych krajowych ostoi takich gatunków jak: bąk (3%), bączek (5%), bocian czarny (1%), łabędź krzykliwy (27%), błotniak stawowy (2%), zielonka (3%), rybitwa rzeczna (11-12%), rybitwa czarna (2%) oraz zimorodek (2%). Szczegółowe liczebności gatunków dla których został powołany obszar „Dolina Baryczy” przedstawiono w tabeli 1.
Obszar specjalnej ochrony położony jest na terenie Parku Krajobrazowego „Dolina Baryczy”. W jego granicach znajdują się rezerwaty przyrody: „Stawy Milickie”, „Olszyny Niezgodzkie”, „Wzgórze Joanny” i „Wydymacz”. Ponadto na znacznej powierzchni jego granice pokrywają się z potencjalnym specjalnym obszarem ochrony siedlisk „Ostoja nad Baryczą” (PLH020041), zaproponowanym dla ochrony 14 typów siedlisk przyrodniczych i 15 gatunków zwierząt wymienionych w Załącznikach I i II Dyrektywy Rady 92/43/EWG (tzw. Dyrektywa Siedliskowa).
Gatunek |
Populacja
lęgowa |
Populacja
zimująca |
Osobniki
migrujące |
bąk Botaurus stellaris |
43-82m |
0-5 |
|
bączek Ixobrychus minutus |
45p |
|
|
bocian czarny Ciconia nigra |
16-19p |
|
|
bocian biały Ciconia ciconia |
79-94p |
|
|
łabędź krzykliwy Cygnus cygnus |
5-6p |
8-65i |
|
podgorzałka Aythya nyroca |
14-23p |
|
|
kania czarna Milvus milvus |
6-8p |
|
|
kania ruda Milvus migrans |
6-12p |
|
|
bielik Haliaeetus albicilla |
6p |
20-40i |
90-120i |
błotniak stawowy Circus aeruginosus |
93-126p |
|
|
kropiatka Porzana porzana |
2-4p |
|
|
zielonka Porzana parva |
42-62p |
|
|
derkacz Crex crex |
6-15m |
|
|
żuraw Grus grus |
76-78p |
20-40i |
2500-3800i |
rybitwa rzeczna Sterna hirundo |
305-554p |
|
|
rybitwa białowąsa Chlidonias hybridus |
1-9p |
|
|
rybitwa czarna Chlidonias niger |
4-126p |
|
|
zimorodek Alcedo atthis |
66-97p |
|
|
dzięcioł zielonosiwy Picus canus |
70-100p |
|
|
dzięcioł średni Dendrocopos medius |
123-174p |
|
|
dzięcioł czarny Dryocopus martius |
53-79p |
|
|
czapla purpurowa Ardea purpurea |
0-2p |
|
|
trzmielojad Pernis apivorus |
9-12p |
|
|
lelek Caprimulgus europaeus |
min. 20p |
|
|
lerka Lullula arborea |
40-100p |
|
|
świergotek polny Anthus campestris |
10-19p |
|
|
podróżniczek Luscinia svecica |
0-1p |
|
|
jarzębatka Sylvia nisoria |
19-30p |
|
|
muchołówka białoszyja Ficedula albicollis |
1-2p |
|
|
muchołówka mała Ficedula parva |
3-5p |
|
|
gąsiorek Lanius collurio |
500-700p |
|
|
ortolan Emberiza hortulana |
95-125p |
|
|
czapla biała Egretta alba |
|
1-2i |
200-220i |
łabędź czarnodzioby Cygnus columbianus |
|
2-8i |
119-162i |
bernikla rdzawoszyja Branta ruficollis |
|
|
1-6i |
rybołów Pandion haliaetus |
|
|
3-10i |
łęczak Tringa glareolus |
|
|
400-1000i |
siewka złota Pluvialis apricaria |
|
|
56-900i |
m – samce odzywające się głosem godowym (terytorialne)
p – pary lęgowe
i – osobniki |
Źródło: PILOTAŻOWY PROGRAM OCHRONY... 2004
Ryc. 2.