Lipiec: Kwitnące stawy

Wcale nie lilie

Lato nad stojącą wodą nieodłącznie kojarzy się nam z biało kwitnącymi „liliami wodnymi” czy „nenufarami”. Pod tym potocznym określeniem kryje się najbardziej znaną spośród naszych kwiatowych roślin o liściach pływających na powierzchni wody. Oficjalna jej nazwa to grzybienie białe. Ciekawostką jest fakt, iż jedyną prawidłową formą (pod względem językowym i botanicznym) jest liczba mnoga (grzybienie), a często stosowana liczba pojedyncza „grzybień” nie jest właściwa. Inną ciekawostką, tym razem z biologii gatunku, jest sposób jego ukorzenienia i wzrostu. Otóż podłużne części rośliny, na której osadzone są pływające owalne blaszki liściowe, nie są wbrew pozorom łodygami ani ich częściami, lecz długimi nawet na dwa i pół metra ogonkami liściowymi. Właściwa łodyga ma formę kłącza, zagłębionego w mule na dnie stawu; z niej wyrastają korzenie.

Grzybienie najchętniej rosną w miejscach o spokojnej tafli wody – na przykład w zacisznych zatokach stawów lub na starorzeczach. Takich miejsc jest niestety coraz mniej, dlatego ta piękna roślina została objęta całkowitą ochroną gatunkową.

W żółtej koronie

Bardzo podobną biologię, wymagania ekologiczne oraz występowanie ma inny gatunek – często spotykany wspólnie z grzybieniami. To grążel żółty. Drugi człon nazwy określa kolor kwiatów, a dokładnie mówiąc płatków korony, przy okazji mówiąc nam po czym najłatwiej odróżnić oba gatunki. Również grążel z powodu coraz rzadszego (choć mimo wszystko jeszcze dość powszechnego) występowania podlega ścisłej ochronie. W Dolinie Baryczy grążela odnaleźć możne jeszcze w stosunkowo wielu miejscach, natomiast grzybienie są już dużo rzadsze.

Na baryczańskich stawach znaleźć można jeszcze jeden gatunek o podobnym trybie życia. To grzybieńczyk wodny. Jego nazwa sugeruje podobieństwo do grzybieni, lecz żółte kwiaty bardziej przypominają grążela. Różni je przede wszystkim delikatne ząbkowanie na brzegach płatków korony. Grzybieńczyk jest znacznie rzadszy od gatunków wspomnianych wyżej i podobnie jak one podlega ścisłej ochronie. W Dolinie Baryczy spotkać go można w kompleksie Potasznia.

Tekst: Bartosz Smyk