Kumak nizinny

Kumak nizinny (Bombina bombina)

Wizytówka: Jeden z dwóch występujących w Polsce gatunków kumaków. Pokryta licznymi brodawkami (które upodobniają kumaka to bardzo małej ropuchy) skóra ma zlewającą się z błotnistym otoczeniem barwę szarobrązową z odcieniem oliwkowym lub zielonym. Natomiast spód ciała na niebieskawym tle upstrzony jest jaskrawymi pomarańczowymi plamami. Kolory te, świadczące o zawartości toksyn w ciele płaza (jego skóra produkuje jad), mają znaczenie odstraszające i są pokazywane przez kumaka potencjalnemu intruzowi w sytuacji zagrożenia na lądzie. Inną charakterystyczną cechą kumaków jest źrenica oka w kształcie serca.

Gatunek jest w Polsce wciąż dość rozpowszechniony, ale w całej Europie, a zwłaszcza w zachodniej części kontynentu, zaznaczył się ostatnio spadek liczebności populacji kumaków. Głównym powodem są niekorzystne zmiany siedliskowe, przejawiające się zanikiem niewielkich zbiorników wodnych o płytkiej, szybko nagrzewającej się wodzie. Ze względu na te zagrożenia kumak nizinny chroniony jest w ramach europejskiej sieci obszarów chronionych Natura 2000 (wymieniony w Załączniku nr II Dyrektywy Siedliskowej UE). Jest również objęty ścisłą ochroną gatunkową w ramach krajowego prawa ochrony przyrody. Kumak nizinny został umieszczony na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce (red. Z. Głowaciński, PAN Kraków 2002) z kategorią zagrożenia DD - gatunek o statusie słabo rozpoznanym, i zagrożeniu stwierdzonym, lecz bliżej nieokreślonym.

Status w regionie: Mimo zauważalnego od lat 60-tych XX wieku spadku liczebności kumak nizinny należy do lokalnie licznych mieszkańców Doliny Baryczy. W optymalnych siedliskach spotykany jest praktycznie wszędzie. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk "Ostoja nad Baryczą" oceniony został jako mający duże znaczenie dla zachowania krajowej populacji gatunku.

Gdzie obserwować: Przez całe swoje życie kumaki przebywają w bezpośredniej bliskości odpowiadających im zbiorników wodnych. Gatunek najchętniej zasiedla małe stawy (zwłaszcza narybkowe), niewielkie oczka wodne, rowy melioracyjne czy starorzecza - czyli generalnie płytkie i ciepłe zbiorniki wodne, silnie zarośnięte roślinnością. Nie omijają nawet tak niepozornych miejsc, jak większe kałuże, czy wypełnione wodą koleiny (na przykład na groblach między stawami), gdzie zreszą najłatwiej je wypatrzyć. Na dużych stawach baryczańskich kompleksów kumaki zamieszkują zwykle tylko ustronne zatoki zarośnięte szuwarem. W odpowiednich siedliskach gatunek występuje na całym obszarze Doliny Baryczy.

Kiedy wypatrywać: Swoją aktywność wiosenną kumaki rozpoczynają zazwyczaj na początku kwietnia. Od połowy tego miesiąca aż do lipca trwa okres godowy gatunku, podczas którego wieczorami można usłyszeć bardzo charakterystyczne godowe "kumkanie" samców. Po zakończeniu godów kumaki przebywają w tych samych zbiornikach wodnych zwykle do października, kiedy to udają się na poszukiwanie kryjówek, w których hibernują aż do kolejnej wiosny.

tekst: Bartosz Smyk

zdjęcie w nagłówku: Leszek Duduś