Społeczne i prywatne rezerwaty

Nie tylko państwo chroni

Generalnie można powiedzieć, iż rezerwaty społeczne i prywatne to obszary pozostawione dla przyrody, często całkowicie wyłączone z działalności gospodarczej, na których tworzy się warunki dla swobodnego rozwoju biocenoz i przebiegu naturalnych procesów. Są to obszary zarówno biernej, jaki i czynnej ochrony przyrody. Działania na nich prowadzone mogą polegać na odtwarzaniu terenów podmokłych, renaturyzacji zdegradowanych łąk i ugorów, ograniczaniu sukcesji roślinności.

W odróżnieniu od innych obszarów objętych formalną ochroną (rezerwaty, użytki ekologiczne) pierwotnie nie muszą mieć wysokich wartości przyrodniczych, a dzięki właściwemu zarządzaniu mogą nabierać nieocenionych walorów. Istotne jest też to, że powstają z woli lokalnych grup lub pojedynczych osób, a nie administracyjnym nakazem, a dzięki dostępności mogą służyć edukacji ekologicznej.

Na obszarze Doliny Baryczy, a w szczególności w dolinie jej dopływu - Łachy, istnieje kilka tego typu rezerwatów. W większości tereny te należą do PTPP "pro Natura". Są też takie, które będąc własnością osób prywatnych lub instytucji oddane zostały pod zarząd tej organizacji. Tereny te stały się swego rodzaju "poligonami doświadczalnymi", na których przetestowano z sukcesem sposoby przywracania naturalnych siedlisk dla rzadkich gatunków zwierząt i roślin.

"Polder "- niekoszone łąki w otoczeniu lasów o powierzchni ponad 68 ha położone między Smogorzewem Wlk., Rudawą i Nieszkowicami. Na tym terenie kształtuje się Łacha, zbierając swe wody z kilku łączących się tu cieków. Występuje tu żuraw, derkacz, świerszczak, strumieniówka. Polder jest żerowiskiem bociana białego i czarnego. Przeprowadzone na tym terenie prace renaturyzacyjne stworzyły dogodne miejsca dla lęgu ptaków siewkowatych oraz dla rozrodu płazów.

"Ruskie Łąki " - łąki i ugory o powierzchni ok. 30 ha, położone na zachód od Trzcinicy Wołowskiej. Występuje tu derkacz, kuropatwa, przepiórka, rzekotka drzewna. Łąki te są najważniejszym w okolicy żerowiskiem bociana białego. Prowadzone prace renaturyzacyjne mają na celu zatrzymanie wód opadowych oraz utworzenie systemu oczek wodnych dla rozrodu ptaków i płazów. Po ich wykonaniu pojawiły się tu czajki, sieweczki rzeczne, bekas kszyk.

"Bielawka " - niewielka łąka trzęślicowa o powierzchi powyżej 1 ha w dolinie jednego z głównych dopływów górnej Łachy. W naturalny sposób retencjonuje wodę na swojej powierzchni. Rosną tu storczyki szerokolistne i wełnianka wąskolistna.

"Romkowe Bagno " - bagno turzycowe o powierchni 4,5 ha, rezerwat prywatny zarządzany przez PTPP "pro Natura". Jest to jedno z najlepiej zachowanych torfowisk niskich w dolinie Łachy. Występuje tu między innymi: błotniak stawowy, żuraw, kszyk, remiz, rzekotka drzewna, storczyk szerokolistny. Jest modelowym przykładem śródpolnego oczka wodnego o dużych walorach przyrodniczych.

"pro Natura " - łąki o powierzchni ok. 4 ha na wschód od Biaław Wielkich. Położone są wzdłuż jednego z najważniejszych dopływów Łachy. Zatrzymują się tu ptaki wędrowne i zimujące np.: gęsi zbożowe i białoczelne, żurawie i czajki. Po renaturyzacji stanie się miejscem gromadzenia wyżówek.

"Colin " młody łęg jesionowo-olszowy z mozaiką trzcinowisk i turzycowisk o powierzchni ok. 10 ha. Pozostawiony naturalnej sukcesji posiada wysokie walory przyrodnicze oraz zdolność do retencjonowania wód opadowych. Występuje tu strumieniówka, żuraw, kszyk, rośnie storczyk - listera jajowata.

"Długas " - kompleks łąk i turzycowisk o powierzchni blisko 40 ha. Położony na północ od Turzan. Stanowi jeden z najlepiej zachowanych, dużych kompleksów torfowisk niskich w zlewni Łachy. Występuje tu żuraw, kszyk, srokosz, kumak nizinny, rzekotka drzewna, żaby moczarowa. Północno - wschodnią część osuszonych łąk warto poddać renaturyzacji w celu przywrócenia podmokłych siedlisk dla ptaków i płazów oraz zdolności retencjonowania wód opadowych.

"Kumaki " - śródpolne oczko wodne w otoczeniu ugorów o powierzchni blisko 6 ha. Ważne miejsce rozrodu płazów: kumaka nizinnego, ropuchy szarej, rzekotki drzewnej, żaby wodnej, moczarowej i trawnej. Po wykonaniu stosownych prac zapobiegających odwodnieniu będzie ważnym miejscem retencji wód opadowych.

"Niezgoda " - łąki turzycowe o powierzchni ok. 15 ha. Części obszaru należy do gminy, część do PTPP "pro Natura", przez które jest zarządzany. Występuje tu kszyk, do niedawna krwawodziób, żerują bociany białe i ptaki wodne pobliskich stawów.