Użytki ekologiczne

Ochrona regionalnej przyrody

W dolinie Baryczy pierwsze użytki ekologiczne pojawiły się jednak dopiero po roku 2000. Jako pierwszy użytek ekologiczny, o nazwie "Staw Halina ", o powierzchni 25,93 ha, uchwaliła Rada Gminy Cieszków w 2001 roku. Jest to nieużytkowany od około 10 lat staw rybny, silnie zarośnięty szuwarami, siedlisko lęgowe szeregu gatunków płazów oraz ptaków wodno-błotnych. Położony jest około 1 km na północny wschód od wsi Marchwiska. Od tego czasu użytki ekologiczne w dolinie Baryczy zaczęły się sypać jak z rękawa.

Już w tym samym roku w gminie Żmigród utworzono aż 45 oddzielnych użytków na obszarze aż 459,24 ha. Tą formą ochrony otoczono silnie podtapiane fragmenty lasów, głównie olszynowych, nadmiernie uwilgocone śródleśne łąki oraz tereny bagienne leżące na terenie lasów Nadleśnictwa Żmigród. Dzięki temu gmina pod względem ilości użytków wysunęła się pod względem ilości i powierzchni użytków na przodujące miejsce w kraju. Stan ten jednak nie potrwa prawdopodobnie długo, bo na przeszkodzie stanęły przeszkody formalno - prawne. Obszar użytku ekologicznego nie może być bowiem równocześnie obszarem leśnym, więc ich status zostanie w najbliższym czasie zmieniony na nie podlegający przepisom ustawy o ochronie przyrody a jedynie przepisom leśnym.

Warto jednak wymienić użytki utworzone dwa lata później w tym samym nadleśnictwie, ale leżące już w gminie Milicz. "Brzezina" leży w leśnictwie Olsza, na wschód od wsi Olsza - o powierzchni 0,64 ha; obejmuje fragment brzeziny przy torfowisku w niecce deflacyjnej, na zachód od Wzgórz Czarownic. "Szwedzka Górka" - o powierzchni 0,27 ha; obejmuje las na wydmie wokół pomnika przyrody o tej samej nazwie. "Trzcinniczysko", tuż przy wsi Łaki - o powierzchni 0,94 ha; obejmuje zarośnięte starorzecze Baryczy. "Dzika Łąka" - o powierzchni 4,92 ha oraz "Lotnisko" obejmują śródleśne łąki nad potokiem Krępica. Drugi z użytków to teren nieukończonego lotniska budowanego z rozkazu hitlerowców w czasie II wojny światowej w ramach budowy linii obronnej Barthold. Z kolei "Mokradło" - o powierzchni 1,27 ha, "Grzęzawisko" - o powierzchni 2,16 ha oraz "Długie Bagno" - o powierzchni 4,00 ha, obejmują podmokłe tereny nad potokami źródliskowymi Biebrzy koło Ujeźdźca Małego.

Koło Żmigrodu ochroną objęto również dwa rozlegle obszary łąkowo - bagienne: "Łąki koło Osieka" oraz "Staw Północny". Pierwszy z użytków, o powierzchni 65,87 ha, to teren naturalnie ukształtowanych łąk położonych na zachód od kompleksu stawów rybnych Jamnik. Drugi to silnie zarośnięty staw z licznymi stanowiskami roślin chronionych wraz z graniczącymi z nim ugorami o łącznej powierzchni około 58 ha, położony na północny-wschód od stawu Stary w kompleksie Radziądz. Warto zwrócić na te obszary uwagę i pamiętać, że nie wszystko co jest ciekawe pod względem przyrodniczym znajduje się na terenie rezerwatu.

tekst: Włodzimierz Ranoszek