Strefy ochronne

W polskim prawie ochrony przyrody pojęcie ochrony strefowej wprowadzono w 1983 roku dla 9 gatunków ptaków drapieżnych, miedzy innymi dla bielika. W późniejszych latach przepisy modyfikowano, stopniowo zmieniając (głownie poszerzając) listę gatunków, dla których wyznaczano strefy. Zmianom podlegały również rozmiary stref dla poszczególnych gatunków. Generalną zasadą cały czas jest podział strefy na dwie części: strefę ochrony całorocznej (mniejsza, bezpośrednio wokół miejsca objętego ochroną) oraz strefę ochrony okresowej (większa, zwykle w okresie rozrodczym danego gatunku).

W obrębie strefy obowiązują zasady podobne do przepisów ochronnych w rezerwatach przyrody (między innymi zakaz wstępu oraz prowadzenia gospodarki leśnej). W teorii strefy mają kształt kół wokół miejsca występowania danego gatunku; w praktyce granice obszaru ochronnego prowadzi się po liniach możliwych do zlokalizowania w terenie (granice oddziałów leśnych, drogi, cieki).

Spośród gatunków występujących w Dolinie Baryczy ochronie strefowej podlegają cztery gatunki ptaków oraz jeden gad. Ptaki to bielik, kania czarna i ruda, oraz bocian czarny. Strefy wyznacza się wokół ich gniazd, zwykle zajmowanych przez wiele lat. W promieniu 500 metrów od lokalizacji miejsca rozrodu obowiązuje strefa ochrony całorocznej, a 200 metrów od gniazda (dla bociana czarnego – 100 metrów) obowiązuje strefowa ochrona okresowa.

W jednym miejscu doliny występuje też nasz jedyny rodzimy żółw – błotny. Dla niego strefy wyznacza się wokół miejsca rozrodu i stałego występowania, które mają (w przeciwieństwie do ptaków) zazwyczaj charakter powierzchniowy, jakimi są zbiorniki wodne i piaszczyste obszary wokół nich.

Obecnie w Dolinie Baryczy znajduje się kilkadziesiąt stref ochronnych dla ptaków (ich liczba zmienia się dość dynamicznie, więc trudno podać dokładną liczbę) oraz jedna dla żółwia. Dodać należy, że te swego rodzaju rezerwaty nie są dokładne oznaczone i opisane w terenie, ze względu na bezpieczeństwo gatunku będącego przedmiotem ich ochrony. Dzieje się tak dlatego, że informacja o gnieździe rzadkiego gatunku często przyciąga niepożądanych gości (zwykle bez złych intencji, lecz z czystej ciekawości), mogących spłoszyć gospodarza. Dlatego jeśli na trasie naszej wędrówki napotkamy informację o ostoi zwierzyny, lub zostaniemy o tym poinformowani przez pracownika służb leśnych, opuśćmy to miejsce pamiętając, że jest ono domem dla rzadkiego gatunku. Pamiętajmy, że gatunki strefowe możemy zaobserwować poza miejscami rozrodu, gdzie bez niepokojenia będziemy mogli nacieszyć się ich widokiem.